جوشانده ریشه شیرین بیان یکی از قدیمی ترین دمنوش های انسان در سراسر دنیاست. از گذشته های دور در غرب آسیا و شرق اروپا از ریشه شیرین بیان برای مصارف خوراکی و دارویی استفاده شده است. مصارف پزشکی این گیاه از زمان های قدیم در مصر، به عنوان شیرین کننده نوشیدنی های فرعون و همچنین در ایران، چین و یونان برای ناراحتی های معده، مشکلات تنفسی و کاهش التهاب رایج بوده است.

ماده موثر موجود در ریشه شیرین بیان «گلیسرایزین» نام دارد که باعث ایجاد طعم شیرین و البته خواص مختلف این گیاه می شود. از دیدگاه علمی برای ریشه شیرین بیان فواید و مضرات احتمالی بیان شده که در ادامه به آن ها می پردازیم.

فواید احتمالی ریشه شیرین بیان

_کاهش ریفلاکس و سوء هاضمه

بر اساس مطالعات عصاره ریشه شیرین بیان باعث کاهش ریفلاکس، سوزش سردل و ناراحتی های معده می شود. البته این نتایج بر اساس مکمل حاوی عصاره شیرین بیان (نه جوشانده) گزارش شده است.

_کمک به درمان زخم پپتیک

زخم پپتیک ممکن است هر نقطه از انتهای مری تا ابتدای روده باریک را درگیر کرده و علائم دردناکی برای بیمار ایجاد کند. پژوهشگران مشاهده کردند مصرف ریشه شیرین بیان در این بیماران در کاهش علائم بسیار سودمند است و در مواردی مکمل ریشه شیرین بیان از داروی «امپرازول» نیز بهتر اثر می کند.

_ضد سرطان

با توجه به خواص ضدالتهابی این گیاه، مطالعات زیادی در زمینه سرطان انجام شده که نتایج اولیه حاکی از پیشگیری ریشه شیرین بیان از رشد بی رویه سلول های پوست، سینه و پروستات است. در نتیجه ممکن است از بروز این سرطان ها پیشگیری کند. از طرفی یکی از مهم ترین عوارض شیمی درمانی ایجاد زخم در دهان است. مطالعات نشان می دهد ریشه شیرین بیان برای بهبود و التیام این زخم ها بسیار مفید است.

_بهبود مشکلات تنفسی و گلودرد

مطالعات نشان می دهد جوشانده یا مکمل ریشه شیرین بیان در بهبود علائم آسم و سایر مشکلات تنفسی و همچنین التیام گلودرد های عفونی موثر است.

سایر فواید

تحقیقات محدودی اثر ریشه شیرین بیان را بر کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت، کاهش درد و علائم پیش از قاعدگی در بانوان و کمک به حفظ وزن و پیشگیری از چاقی نشان داده است. البته این موارد برای اثبات نیاز به مطالعات گسترده تری دارند.

مضرات احتمالی ریشه شیرین بیان به ویژه در بارداری و شیردهی

مصرف مقادیر زیاد ریشه شیرین بیان می تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد. یکی از این موارد افزایش سطح کورتیزول در بدن و به هم خوردن تعادل الکترولیتی است. در نتیجه مصرف مقادیر زیاد این ماده می تواند تعادل پتاسیم در بدن را به هم بزند، باعث افزایش فشار خون شود، ایجاد ضعف عضلانی کند یا در ریتم و ضربان قلب اختلال ایجاد کند.

همچنین در مطالعه ای دیده شد مادرانی که در دوران بارداری مقادیر زیاد ریشه شیرین بیان مصرف کردند، احتمال تولد نوزاد با اختلالات مغزی بیشتری داشتند. در نتیجه مصرف این ماده در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی شود.

ریشه شیرین بیان با داروهای مختلفی نیز تداخل دارد. از جمله این داروها می توان به داروهای درمان پرفشاری خون، داروهای رقیق کننده خون، داروهای کاهش کلسترول و چربی، داروهای دیورتیک و داروهای NSAID اشاره کرد.

شیرین بیان یکی از قدیمی ترین و مفید ترین گیاهانی است که مصرف خوراکی و دارویی آن زبانزد است. ریشه این گیاه خواص فوق العاده ای دارد، اما از طرفی برای گروه های حساس یا بیماران مختلف ممکن است خطرآفرین باشد. برای در امان ماندن از این تیغ دولبه بهتر است پیش از مصرف با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنیم./101

«محمدجعفر دهزاد» کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز

پایان خبر